15 de xan. de 2016

Pai: a Serra é a liberdade.

CARTA A MEU PAI

Hoxe é o teu aniversario e novamente pasámolo separados, ben lonxe un do outro aínda que nos sintamos tan preto.

Pepe do Pementa

Acostumo a darlle un repaso á memoria, para non esquecerme deses pequenos momentos fraguados neste tempo, sempre pouco, que compartimos.

Este ano foi o que menos estiven na casa, apenas uns días espallados nun calendario de precipicios. Foi un ano moi intenso, sen tempo para deter o pensamento, tamén o paso, e deixarme levar pola túa compañía, pola compañía dos nosos, nese pequeno lugar -Ludeiros- que é todo, e onde todo ten un significado verdadeiro.

As nosas eguas ceibes na serra
Acórdaste cando me collías no colo? Gardo eses momentos na memoria, un tanto difusa, de cando viñas pasar uns días ao ano logo das longas estadías laborais no estranxeiro. Mais, hai un momento que teño fixado con claridade, un momento feliz no que viñeches a cabalo dunha egua, non recordo si a mercaches na feira da Portaxe en Lobios, ou a algún veciño. Para min é inesquecible a sensación de ir a cabalo da egua contigo, esa emoción, ese momento ata entón descoñecido. Logo esa egua, da nosa raza de Garranos que poboan as nosa serra, ficaría ceibe no monte, para en ocasións ir vela, saber da súa existencia, si tiña tido familia, como así foi, aínda que durou o tempo que nos serviu para recordala ceibe nos planaltos onde a  seguida ben preto pola súa cría.


Foron pasando os anos, vivimos moitos momentos e moitas cousas xuntos, e atopamos sempre o tempo para me ensinares eses oficios dos labregos, nunha escola que non ten prezo, que fica na tona para abrollar cando se precisa. Ti dis que é preciso falar coas videiras, que as árbores che din como tes que podalas; tamén, que é preciso acariñar a terra onde se plantan os froitos e por suposto onde se erguen as árbores.

Ti tiveches que emigrar ven novo, viviches nunha boa parte dos países da vella Europa; como ti dis, sempre traballando, sempre buscando a maneira de que os da casa vivisen ben. Nunca falas da casa como algo propio, sempre é a casa, a casa dos pais, a nosa casa, nunca dis a túa casa.

Recordar esas anécdotas que me contaches do teu paso polo norte de África, cando fixeches a mili; as veces penso que sería daquela francesa que coñeciches en Tánxer, ou foi en Casabranca? Non me deches moitos detalles, non acostumas a recrearte en explicacións, talvez deses silencios sempre aprendín moito máis ca das palabras sen contido.

Dos anos de emigrante en Francia
Ti si que estiveches en París, uns poucos de anos, traballando nos fornos de aceiro, onde perdiches a un dos teus grandes amigos, tamén veciño. Coido, aínda que non mo dixeches, que ese acontecemento te marcou dalgún xeito. Sempre falas orgulloso, e é para estalo, de toda a xente que conseguiches empregar alí, ou noutros lugares próximos.

Algunhas veces os teus netos dinme por que o avó coñece tantos países de Europa, sempre lle respondo por ti: foi traballando para a casa.

Outras veces pregúntome que sentirías paseando con miña nai ao pé da Porta de Brandeburgo, nunha cidade dividida e enfrontada, nos vosos anos de residencia en Berlin.

Serra de Santa Eufemia
Volvendo á casa, gardo bos recordos de cando faciamos augardente, do xeito que tiñas de poñer as vides, a palla, de estiralo bagazo para que non se pegase na pota, das conversas ao lume. Tamén das xuntazas familiares na casa de teus pais, con teus irmáns, sobriños… Sempre tiñamos un recordo para os que estaban moi lonxe. Momentos de ledicia pasabamos cando viña o tío Rodrigo, de Portugal, e nos contaba os seus recordos no pobo. Acórdaste daquela noite que viña de Aceredo e pasando pola Escusalla comezou a ver unha reunión de bruxas ao outro lado do Río Limia, nos montes de Buscalque. Cantas historias ao redor do lume falando do que acontecía naquela casa abandonada.

Tamén me interesaron sempre moito as historias dos fuxidos da guerra, e dos que viñan fuxindo tamén da persecución ou da fame en Portugal e querían pasar para Francia. Canta xente se recolleu na lareira dos avós, nos palleiros, nas adegas, nos canastros. Tiñas sempre presente o vivido nesa Serra de Santa Eufemia, que dende ben cativo pisaches por cada recuncho procurando sobrevivir, tamén soñando. Tardei moito tempo en entender que a serra é a liberdade para ti. Acotío cruzabas esa fronteira imaxinaria para desembocar en Lindoso ou viceversa. Tardei moito tempo, talvez demasiado, en entendelo. Agora son ben consciente dese apego ao común dos veciños, ao que supuña entón para todos dispor de leña, estrume, auga, espazo onde sustentar o gando.

Pedro con Canelo
Cando che preguntan por que soamente che agrada estar en Ludeiros, respondes sen dubidar: xa percorrín moito mundo, e vin moito, aquí estou tranquilo e son feliz. Sen dúbida é así; pasas os días traballando no que che agrada, cos teus animais, no teu colmeal falando coas abellas, cos teus cans. Sempre tivemos cans na nosa casa; as veces disnos que xa non recordas cantos enterraches, mais todos te quixeron moito, abofé. Nestes días recordei a Canelo, o can perdigueiro que chegou un inverno estando nós aí. Viña ferido, esfameado, e moi desconfiado de ser corrido, ata que a túa neta se achegou con comida que ti lle deches, e con moita paciencia foise deixando querer, primeiro só cos nenos, logo con nós, aínda que nunca foi can de moitos aloumiños, viña por detrás, tocábanos co fuciño, sacudía o rabo, e marchaba feliz. Algunha vez dixeches que non se deixaba acariñar por ti, mais poucos cans te acompañaron en cada recuncho dese lugar do xeito que o fixo Canelo. Bótase de menos cando imos e non está.


Levo un tempo pensando, aínda non o comentei cos teus netos, nin con ninguén, que se algún día volvo á casa, mercarei uns cabalos e irei velos como pastan ceibes na nosa serra, na túa serra, irei aos Murabellos, a Cibrán, a Chans, ao Vidueiro, tamén á Chan do Nás e a Correlo, para sentarme logo no Outeiro Rubio e ollar o horizonte onde se xonguen os dous países que son o mesmo país, e pensar en todo o que amei, en todo o que amo.

Moitos anos de saúde, querido pai.

Ningún comentario: